Beginnende dementie en Alzheimer omkeerbaar?

(Juglen Zwaan) Even niet op een naam kunnen komen, je pincode plots niet meer weten of je sleutels kwijt zijn. Dit is heel normaal, maar als het met het klimmen der jaren steeds vaker voorkomt, kan het milde dementie of beginnende alzheimer zijn. In het begin is het vaak lastig te bepalen of dit simpelweg bij de ouderdom hoort of dat er meer aan de hand is dan alleen normale vergeetachtigheid. Wetenschappers hebben onderzocht of deze mentale achteruitgang in 20 weken gedeeltelijk kan worden verminderd of zelfs teruggedraaid. In deze nieuwsbrief bespreken we hun bevindingen.

Beginnende dementie en alzheimer komen regelmatig voor en zijn in een vroeg stadium te herkennen aan toenemende vergeetachtigheid, moeite met woordvinding en zinsbouw, desoriëntatie in tijd en ruimte, problemen bij het uitvoeren van dagelijkse handelingen en veranderingen in gedrag en karakter. Kenmerkende symptomen zijn onder andere het vergeten van afspraken en gebeurtenissen, moeite hebben met het volgen van een gesprek, vaker de weg kwijtraken en spullen op vreemde plekken leggen. Ook kan de stemming soms plots omslaan, trekt iemand zich terug uit sociale activiteiten en wordt er vaak een soort rusteloosheid ervaren.

Het onderzoek
Voor het onderzoek werden 51 ouderen met lichte cognitieve stoornissen of beginnende alzheimer geselecteerd om 20 weken lang een intensief programma te volgen. De deelnemers werden willekeurig verdeeld in een interventiegroep die een speciaal behandelprogramma kreeg en een controlegroep. De controlegroep kreeg de instructie hun normale levensstijl voort te zetten, maar de interventiegroep kreeg een uitgebreid programma aangeboden. Dit bestond uit aanpassingen in voeding, verschillende supplementen, gestructureerde lichaamsbeweging, stressmanagement en groepsondersteuning:

• Het dieet bestond uit gezonde vetten en onbewerkte voedingsmiddelen als fruit, groenten, peulvruchten, volle granen en noten.
• Daarbij kregen ze dagelijks een multivitamine plus mineralen, visoliecapsules, curcumine, vitamine C en B12, magnesium, co-enzym Q10, lion’s mane en probiotica.
• De lichaamsbeweging bestond uit dagelijks een wandeling van minstens 30 minuten en 3 keer per week krachttraining volgens een persoonlijk schema.
• Voor stressmanagement werden dagelijkse meditatie, yoga en ademhalingsoefeningen gedaan, in totaal 1 uur per dag.
• Ook was er 3 keer per week 1 uur groepstherapie voor emotionele steun, geheugentraining en verbetering van de communicatievaardigheden.

Dit alles gebeurde onder toeziend oog van diverse specialisten. De online ontmoetingen werden via Zoom georganiseerd.

De resultaten
Na 20 weken werden in de groep met de levensstijlaanpassingen significante verbeteringen gezien in mentale vermogens en dagelijks functioneren, vastgesteld door middel van verschillende gestandaardiseerde tests. De controlegroep daarentegen vertoonde achteruitgang op alle testen. Ook werden er in de interventiegroep gunstige veranderingen waargenomen in biomarkers in het bloed. Deze resultaten laten duidelijk zien dat meerdere gecombineerde aanpassingen in levensstijl de hersenwerking en het dagelijks functioneren op korte termijn kunnen verbeteren bij patiënten met beginnende dementie en alzheimer.

Wat zeggen andere studies?
Ook andere studies hebben vastgesteld dat het combineren van meerdere maatregelen op het gebied van leefstijl, voeding en cognitieve training veelbelovend is om cognitieve achteruitgang af te remmen of te keren (1, 2, 3, 4, 5, 6). Volgens de studies zijn specifiek de volgende leefstijlaanpassingen veelbelovend om cognitieve achteruitgang tegen te gaan (7, 8): een plantaardig dieet met gezonde vetten, voedingssupplementen om tekorten aan te vullen, dagelijkse lichaamsbeweging, regelmatige breintraining, stressmanagement, meer sociaal contact, voldoende slaap, niet roken en weinig alcohol.

Vergeten te eten
Bij mensen met beginnende dementie kan de ziekte op een bepaald punt in een stroomversnelling raken, simpelweg omdat ze vergeten te eten (9). Hierdoor ontstaan tekorten aan voedingsstoffen die de cognitie nog verder aantasten. Verschillende studies tonen aan dat dementiepatiënten vaak te weinig eten, wat kan leiden tot ondervoeding en versnelde achteruitgang van de hersenfuncties. Met name tekorten aan vitamine B12, foliumzuur en vitamine D dragen bij aan verdere cognitieve achteruitgang (10). Naarmate de dementie vordert, nemen problemen met slikken en gewichtsverlies toe, wat ook weer bijdraagt aan ondervoeding en cognitief verval (11). Daarom is het voor de omgeving heel belangrijk om erop te letten dat de persoon in kwestie zo goed mogelijk eet en drinkt.

Nieuwe ontdekkingen
In 2021 heb ik een uitgebreid artikel geschreven met natuurlijke tips tegen dementie en alzheimer. Er zijn sindsdien veel nieuwe uitkomsten gepubliceerd van studies naar natuurlijke interventies tegen dementie. Voor de volledigheid stip ik de meest opvallende even aan. Zo blijkt uit onderzoek dat muziektherapie en danstherapie gunstige effecten kunnen hebben op het mentale functioneren en het risico op milde cognitieve stoornissen bij ouderen (12, 13, 14). Ook therapieën als transcraniële magnetische stimulatie lijken veelbelovend (15). Daarnaast zijn er aanwijzingen dat supplementen met specifieke voedingsstoffen, zoals flavonoïden, paddenstoelen, spirulina, omega 3-vetzuren en probiotica, de cognitie bij ouderen kunnen verbeteren (16, 17, 18, 19, 20). Een andere ontdekking is dat de kwaliteit en diversiteit van het dieet samenhangt met een lager risico op neurodegeneratieve aandoeningen (21, 22, 23). Het wordt steeds duidelijker dat je beter geen bewerkt vlees kunt eten (24). Een onderzoek onder 60-plussers toonde aan dat er geen noemenswaardig verschil was in cognitie tussen degenen die vegetarisch aten en zij die vlees eten (25). Een gezond voedingspatroon met veel groenten, fruit, vis, noten en olijfolie is wel heel gunstig (26, 27). Ook leefstijlaanpassingen zoals matige tot intensieve lichaamsbeweging, cognitieve training door het spelen van spelletjes en het verminderen van alcoholgebruik worden in verband gebracht met een betere cognitieve gezondheid op latere leeftijd (28, 29, 30, 31). Verder laten sommige studies zien dat supplementen met B-vitamines en antioxidanten zoals resveratrol veelbelovend zijn (32, 33). Opvallend is dat aspirinegebruik volgens een studie de progressie van alzheimer kan vertragen (34). Tot slot hangt de inname van specifieke voedingsstoffen samen met het risico op cognitieve achteruitgang. Zo is een hogere eiwitinname geassocieerd met een lager risico hierop en is het nog duidelijker dat een ontstekingsbevorderend voedingspatroon schadelijk is voor het geheugen (35, 36, 37, 38). 

Slotwoord
Voor mij zitten er in de studie twee belangrijke lessen. De ene is dat mensen met beginnende dementie of alzheimer niet meteen moeten worden afgeschreven en we het niet moeten zien als een aflopende zaak, want vaak is er nog heel wat mogelijk, waardoor een relatief normaal leven nog een tijd kan voortduren. De andere wijze les is dat een enkele maatregel vaak niet voldoende is en dat het echt gaat om het combineren van maatregelen die elkaar versterken. Ik kan zelf ook nog wel eens in de valkuil stappen om een supplement als de Heilige Graal te zien. Dan lees ik een studie, raak enthousiast over het onderzochte supplement en koop het meteen. Weliswaar kan het vaak ondersteuning bieden, maar om echt significant resultaat te boeken zul je veel meer moeten inzetten. Er is dus meestal geen magic bullet, omdat de som vaak groter is dan de afzonderlijke delen.

Bron: A healthy life