Nederlandse studie: voeding = medicijn

(A Healthy Life – Juglen Zwaan) Verschillende lezers attendeerden mij op een interessant Nederlands onderzoek naar de rol van voeding bij reuma en artrose. Dit onderzoek trok recent veel aandacht toen de hoofdonderzoeker de resultaten presenteerde in onderstaande YouTube-video van De Universiteit van Nederland. De uitkomsten zijn opmerkelijk, want het blijkt dat aanpassingen in onze voeding even effectief kunnen zijn als medicijnen. Hieronder bespreek ik de bevindingen van de onderzoekers.

Het onderzoek werd uitgevoerd door Wendy Walrabenstein van het Amsterdam UMC. De reacties waren aanvankelijk sceptisch, maar toen ze voor het eerst de resultaten presenteerde aan reumatologen en onderzoekers, werd het stil. Niemand had zo’n groot effect verwacht. De studie bouwt voort op eerder Noors onderzoek uit de jaren negentig dat destijds in het gerenommeerde tijdschrift The Lancet werd gepubliceerd (1), maar onderin de la belandde toen medicijnen de overhand kregen onder invloed van de farmaceutische industrie.

De interesse in voedingsonderzoek van de hoofdonderzoeker komt niet uit de lucht vallen. Haar man is 23 jaar ouder dan zij, wat haar ertoe bracht om uit te zoeken hoe ze hem zo lang mogelijk fit en gezond kon houden. Gemiddeld worden we 80 jaar, maar krijgen we onze eerste ziekte al op 43-jarige leeftijd. Dat betekent dat we de helft van ons leven ziek zijn, terwijl ongeveer 70% van alle chronische aandoeningen leefstijlgerelateerd is. In Nederland hebben verreweg de meeste mensen met chronische ziektes een reumatische aandoening.

Reuma is een auto-immuunziekte waarbij het immuunsysteem de gewrichten aanvalt, wat tot flinke ontstekingen leidt. Het hele lichaam komt hierbij op celniveau in vuur en vlam te staan. Bij artrose, vroeger ook wel een slijtageziekte genoemd, neemt de kwaliteit van het kraakbeen af en vervormt het aangrenzende bot. Ook hier spelen ontstekingen een rol in de pijnklachten. Deze ontstekingen blijken een directe link te hebben met wat je eet.

De studie in de praktijk
Voor het Plants for Joints onderzoek werden in totaal 140 mensen met reuma en artrose onderzocht. De helft moest zich houden aan een uitgebreid leefstijlprogramma dat 16 weken duurde. Dit programma bestond uit vier onderdelen: plantaardige voeding, beweging, stressreductie en slaaphygiëne. De controlegroep veranderde niets aan hun gewoontes. De resultaten waren opvallend: mensen hadden minder pijn, minder stijfheid en konden fysiek beter functioneren. De mate waarin de ziekteactiviteit daalde kwam overeen met wat je ziet bij goed werkende medicijnen (2, 3).

Sommige deelnemers konden zelfs hun medicijnen afbouwen. Een jonge vrouw die de diagnose reuma kreeg toen ze eind twintig was, stopte na jaren van misselijkheid en vermoeidheid door de medicatie uiteindelijk helemaal. Van alle mensen die meededen aan het programma kon ongeveer de helft de medicatie afbouwen met ongeveer 60% van de dosering.

De kracht van plantaardige voeding
Hoewel het programma uit meerdere onderdelen bestond, bleek vooral het voedingsgedeelte het meest effectief. Dit kwam omdat de deelnemers al redelijk bewogen, goed sliepen en regelmatig ontspanden, maar hun voeding nog veel te wensen overliet. Plantaardige, onbewerkte voeding zoals groenten, fruit, bonen en noten zorgt voor veel vezels die de goede bacteriën in je darmen voeden. Deze produceren vervolgens ontstekingsremmende stofjes.

Een westers dieet met veel suikers en vetten voedt juist de slechte bacteriën. Hoe schadelijk dit kan zijn, toonde recent onderzoek aan waarbij mensen uit Tanzania, die normaal veel groenten en vezels eten, tijdelijk overstapten op ons westerse dieet (4). Na slechts twaalf weken waren ontstekingen in hun bloed meetbaar. Deze ontstekingen zijn een voorbode voor hart- en vaatziekten, dementie en zelfs depressie.

Tekorten bij plantaardig eten?
Een veelgehoorde angst is of je geen tekorten krijgt bij plantaardig eten. Wendy stelt dit genuanceerd: mensen die plantaardig eten moeten uitkijken voor vitamine B12, maar iemand die vaak dierlijke producten eet, komt bijna altijd vezels tekort. Daar wordt eigenlijk niet over gesproken. Ook foliumzuur, kalium en magnesium komen veel voor in groente en fruit, terwijl veel mensen die dierlijke producten eten daar juist te weinig van binnenkrijgen.

Ook het waarschuwen voor een tekort aan eiwit is ongegrond in haar ogen. De gemiddelde Nederlander krijgt meer dan genoeg eiwitten binnen. Sterker nog, onderzoek toont aan dat het vervangen van dierlijke door plantaardige eiwitten, bijvoorbeeld vlees door bonen, gunstig is voor onze gezondheid (5). Dierlijke voeding is niet per se slecht, maar plantaardige voeding is gewoon erg gezond.

Je kunt de 2000 calorieën die je per dag verbruikt maar één keer uitgeven. Waar geef je ze aan uit? Aan bewerkte producten, veel vlees, kaas, snoep, zout en suikers? Of kies je voor groenten, fruit, volkoren granen, noten en zaden? Hoe meer je van die goede kant kiest, hoe gunstiger het is. Wendy zegt dat ze het zonde vindt om veel geld uit te geven aan supplementen zoals magnesium, terwijl je dat prima uit voeding kunt halen als je veel zaden, pitten en peulvruchten eet.

Medische wereld begint wakker te worden
Steeds meer artsen zoals reumatologen erkennen dat voeding en leefstijl in de toolbox van elke arts hoort, naast de medicijnen. Wendy zelf leeft ook volgens de door haar ontdekte principes: ze heeft zelf geen reuma of artrose, maar leeft toch zo. Dat komt omdat ze ondertussen zoveel weet over hoe belangrijk deze leefstijl kan zijn in het voorkomen van ziekte.

Een kritische noot
Hoewel deze resultaten indrukwekkend zijn, wil ik wel een kritische kanttekening plaatsen. Het onderzoek is nogal gericht op plantaardige voeding, maar de vraag blijft of het werkelijke verschil ligt in het plantaardige karakter of simpelweg in het feit dat mensen overstapten van een bewerkt naar een onbewerkt dieet. Wat gebeurt er bijvoorbeeld als mensen van hun bewerkte, westerse dieet overstappen naar een gezond dieet met wel dierlijke producten, maar dan onbewerkt en in matige hoeveelheden? Ligt het aan het weglaten van dierlijke producten, of aan het vermijden van alle bewerkte troep? Dit onderscheid vind ik belangrijk en zou verder onderzocht moeten worden. Ook is het goed om te weten dat Wendy een voorstander is van plantaardige voeding en zelf helemaal plantaardig (vegan) eet, dus mogelijk is haar wetenschappelijke blik gekleurd.

Ondanks deze kanttekeningen toont dit onderzoek wel aan dat voeding een krachtig medicijn kan zijn. Mensen met reuma of artrose die worstelen met bijwerkingen van medicijnen kunnen met aanpassingen in hun voedingspatroon heel veel winst boeken. Zelfs als je geen reuma hebt kan het eten van meer plantaardig voedsel en minder bewerkte voeding zeker geen kwaad. Ik denk dat het dieet van de meeste mensen een stuk gezonder wordt als ze wat meer plantaardig zouden eten.

Met gezonde groet, Juglen Zwaan

Bron: ahealthylife.nl