De impact van de gezondheidsclaims verordening van de EU

(Dutch Matters | door Arjan Bos) Naar aanleiding van de gezondheidsclaims verordening die op 14 december 2012 in heel Europa van kracht werd hebben we besloten Earth Matters uit de lucht te halen. Dat zou te maken hebben met de Codex Alimentarius. Vanwege de complexiteit van het onderwerp en het belang voor de gehele natuurproducten branche hebben we de eerste Dutch Matters daaraan gewijd.

Gelijk naar: 

• Bert Schwitters
• Ger Mannie
• Vragen over wat wel en niet mag vanuit het lezerspubliek
• Rob Greuter
• Saskia Nieboer
• Erik Welten
• Economische impact: Risk Assessment EHPN
• Nigel Farage en Koning Beatrix: gedachten over de EU

Bert Schwitters, o.a. juridisch bestuurslid van de NPN (branchevereniging voor gezondheidproducten) beet de spits af met een heldere uiteenzetting wat de Codex Alimentarius nu eigenlijk is en vooral ook niet is, en waar we sinds 14 december 2012 mee te maken hebben.

De Codex Alimentarius valt onder de koepel van de VN, de FAO, de WHO en de WTO en is een gigantisch uitgebreid systeem over voeding en voedselveiligheid waarin men primair handelsconflicten tussen landen regelt. Binnen Nederland heeft de Codex dan ook helemaal geen kracht van wet (!). Er is van alles over de Codex te zeggen en de zorgen zijn ook terecht (zie hiervoor de zeer informatieve lezing van Paul Anthony Tailor bij de TU in Delft), maar we wilden focussen op wat er 14 december 2012 in werking is getreden en welke invloed dat op ons heeft. Dat is dus NIET de Codex. 

Kunnen we dan opgelucht adem halen? Helaas niet. Vanaf 14 december 2012 werd de lijst van generieke gezondheidsclaims in de gehele EU van toepassing. De EU regelgeving is voor Nederland heel belangrijk en dwingend en blijkt al veel verder dan de Codex. De EU is ook sturender naar de Codex dan andersom. De voedings- en gezondheidsclaims verordening is al in werking getreden vanaf 2006 en daar zit de angel. Het verbod is toen namelijk al vastgelegd op alle gezondheidclaims. De gehele categorie gezondheidclaims is bij voorbaat, a priori, vast gelegd en alle andere dan goedgekeurde zijn verboden. In commerciële uitingen over voeding en gezondheid mogen we alleen nog maar communiceren in bewoordingen die door de overheid zijn goedgekeurd. De door de staat geautoriseerde uitingen zijn claims die de EU op een lijstje heeft gezet. Van te voren mag al niks meer. 

Trailer Dutch Matters: 

In de aanloop naar de ratificering van deze wet zijn er 40.000 aanvragen geweest van bedrijven die hebben verzocht om een claim bij een voedingproduct goedgekeurd te krijgen en daarvan zijn er slechts 222 over gebleven. Over claims die gaan over “botanicals” wordt nog nagedacht.

Het argument dat vaak gebruikt wordt om deze wet te verdedigen is dat de consument wordt beschermd. Dat is pertinent niet waar, want de consument was al beschermd onder hele strenge Europese wetgeving. Deze gezondheidsclaimsregelgeving gaat erover dat de overheid nu de totale controle heeft genomen over uitingen op het gebied van voeding en gezondheid. Het heeft met consumentenbescherming helemaal niets te maken. Misleiding hoorde bij de reclamecodecommissie, maar die hebben op dit dossier niets meer te vertellen want alles wordt in Brussel geregeld.

De EFSA (European Food Safety Authority) legt nu farmaceutische normen op voor de goedkeuring van voeding en gezondheidproducten (in plaats van voedingsnormen) en dat kost heel veel geld. Het Midden en Kleinbedrijf kan dat nooit betalen en is hier absoluut de klos. De EFSA werkt ook nog eens uiterst ondoorzichtig en ondemocratisch, zelfs als je indiener bent van een dossier, is niet te volgen wie wat en waarom beslist. Vooraf is ook geen communicatie mogelijk over hoe je de procedure in moet richten om een product goedgekeurd te krijgen.

De NVWA heeft de boetes op medische claims laten verschuiven van de warenwet (met boetes van een paar honderd euro) naar de geneesmiddelenwet (met boetes vannaf € 30.500) en de meeste ondernemers in het MKB zijn direct failliet als ze met zo’n boete te maken krijgen. 

Om het beleid in een iets billijker richting te laten bewegen heeft de NPN samen met de Europese koepelorganisatie, EHPM (The European Federation of Associations of Health Product Manufacturers) en brancheverengingen en producenten uit andere EU landen, sinds 2006 veel geld en moeite besteed aan overleg met EU commissies, acties, juridische procedures etc. Maar alle moeite was helaas voor niets want er was geen beweging in te krijgen. Het beleid is geen millimeter verschoven en er is gewoon gebeurd wat de EU wilde. Er loopt nu een rechtszaak bij het Europese hof tegen de 14 december 2012 beslissing. Dat is het laatste wat je in deze zaak nog kunt doen. De politiek luistert niet.

Toen Bert Schwitters 30 jaar geleden in dit veld begon waren alle voedingssupplementen verboden want het waren geneesmiddelen. Nederland is daar een tijd liberaler mee omgegaan, maar nu hij is weer terug bij af, dankzij de EU regelgeving.

Er bestaat veel rechtsonzekerheid sinds 14 december en we hebben een aantal vragen vanuit ons lezerspubliek gekregen die we de verschillende experts hebben voorgelegd. 

Als eerste legde Ger Mannie (o.a. regulatory affairs consultant voor de farmaceutische- en voedingsmiddelen-industrie) ons het verschil tussen de verschillende claims* uit:

• Een voedingsclaim heeft alleen betrekking op het product en de ingrediënten. Bijvoorbeeld “In dit product zit calcium”
• Met een gezondheidsclaim zeg je iets over een ingrediënt dat een effect op het lichaam. Bijvoorbeeld “Calcium is goed voor je botten”. 
• Een medische claim gaat over het voorkomen, behandelen of genezen van ziekten (en/of fysiologisch effect op het lichaam). Bijvoorbeeld: “Dit product heeft een positieve werking op osteoporose”.

* Bij twijfel over waar een specifieke frase onder valt, beslist de NVWA. 

Mag je als schrijver van een boek nog een medische claim maken?
Ja, zo blijkt, want een boek is redactionele inhoud. Maar in de warenwet staat dat je in een publicatie geen gebruik mag maken van productnamen, dan bedrijft de uitgever reclame en kun je een boete verwachten. Je kunt in het boek geen websites of andere verkoopkanalen noemen waar de besproken producten te koop worden aangeboden. 

Mag je als uitgever van een tijdschrift of website of boek nog een medische claim maken?
Ja, mits je het nergens mixt met een commerciële uiting. De Europese Gezondheidsclaims Verordening maakt in overweging 4 een helder en duidelijk onderscheid tussen commerciële en niet-commerciële communicatie. De Verordening is uitdrukkelijk “niet van toepassing op claims die in niet-commerciële mededelingen worden gedaan. Dat biedt prettige ruimte zou je zeggen, maar de interpretatie van de NVWA over wat commercieel is en wat niet ziet er helaas heel anders uit. De tekst van de website van de NVWA die Bert Schwitters op 4 januari 2012 in de video voorlas is er al weer afgehaald en vervangen door deze tekst (klik hier voor het hele document):
“Een website waarop een levensmiddel wordt verhandeld of aangeprezen mag niet elders op die site medische informatie bevatten die betrekking heeft op deze waar of enig ingrediënt hierin. Een website met levensmiddelen mag niet door middel van een link verwijzen naar pagina’s buiten de website met medische informatie die betrekking heeft op deze levensmiddelen. Het maakt niet uit wat de aard is van die medische informatie: ook een link naar een pagina van een medisch wetenschappelijk vakblad wordt door de NVWA als een ontoelaatbare medische claim beschouwd. Ook medische claims bij producten in de vorm van een chatbox op internet zijn verboden.”
De NVWA dringt hiermee oneigenlijk binnen in het veld van de journalistieke vrijheid. 

Kun je een medische claim maken bij een niet voedingsmiddel, bijvoorbeeld een edelsteen of een driewieler? 
Nee, dat kan niet zonder risico op een hoge boete. Medische claims op waren blijven gehandhaafd, dat was al zo en blijft ook zo. 

Rob Greuter van heelbewust.com heeft een waarschuwingsboete gekregen van € 30.500,- waarna hij 480 uur heeft besteed aan het herschrijven van de teksten van zijn website. Nadat 99,9% van de teksten ‘gezuiverd’ zijn volgde alsnog de boete. Het is hem niet gelukt om te beschrijven waarvoor de producten bedoeld zijn, de werkzaamheid toe te lichten en aan te geven wat eventuele risico’s zijn. Je mag geen medische termen gebruiken, je mag geen orgaan of ziekte noemen. Je mag het woord bacterie niet gebruiken, je mag het woord ontsteking niet vervangen door inflammatoire verschijnselen. Wat overblijft zijn veel nietszeggende woorden. Hier kun je zijn eigen verhaal lezen. Hij vindt dat de branche de rug recht moet houden en “niet mee moet gaan in de paar toegestane flutopmerkingen waar de consument geen barst aan heeft”.  

Volgens Ger Mannie is de kans om de wet om te draaien echter uiterst klein. Hij kwam nog met een interessante stelling dat het noemen van Chinese termen als Yang versterkend, Chi verterkend wel mogelijk is omdat dit geen medische claims zijn. Wellicht zijn hier nog meer termen bij aan te vullen, maar of je er de doorsnee consument mee over de streep trekt is de vraag. 

Saskia Nieboer is eigenaresse van de Groene zon, een kruidenstudiecentrum en 14 jaar docent fytotherapie geweest aan de Academie voor Natuurlijke geneeswijzen. Ze kreeg bijna 3 jaar geleden al een waarschuwing voor een boete van € 30.500,- als ze haar etiketten niet zou veranderen. Ze is aan de slag gegaan met de lijst van de toegestane claims van die je op de site van de KOAG KAG kunt vinden. Veel “zwammige bewoordingen” moest ze daarom gaan gebruiken, de verkoudheidstinctuur heette ineens ondersteunende druppels voor het immuunsysteem. Het woord hoest mag niet gebruikt, dat moet je dan omschrijven met een kriebelig gevoel in de keel. Haar nieuwe etiketten heeft ze voorgelegd aan de KOAG KAG en die voldeden nog niet. Ze heeft er lang over nagedacht en uiteindelijk besloten er niet meer in mee te gaan. “Ik ben er 33 jaar mee bezig, dit is mijn vak, mijn werk en mijn leven. Zo’n gezondheidclaim moet je leggen, dat hééft een kruid. Ze genezen daadwerkelijk iets. Als we hier in meegaan vermoorden we onze grootouders! Voor mensen die dat interessant vinden is er wetenschappelijk bewijs voor de geneeskracht van kruiden in o.a. de Escop monografieën, maar we hebben ook de empirie met duizenden jaren geschiedenis en ervaring en dat kun je niet zo maar even van tafel vegen”.
Er zijn veel mensen die niet bij deze nieuwe regelgeving gebaat zijn, er gaat veel kennis verloren en het is ook niet klantvriendelijk. Ze heeft er vertrouwen in dat het zo niet door kan gaan, dat iedereen zich gaat verbinden en we er allemaal niet in mee gaan. In de toekomst gaat ze haar klanten wellicht vragen om lid te worden van haar nieuwe club “Groen licht voor gezond verstand”, en eigen verantwoording te nemen en zo bij haar levensgevaarlijke kruiden met claims en vermeldingen van contra-indicaties – die ook verboden zijn – kopen. Ze wil graag zien in hoeverre wij het recht nog hebben om ons eigen gezonde verstand te gebruiken. “In sommige clubs is het toegestaan dat mensen elkaar met een zweepje slaan, bij ons kun je een levensgevaarlijk kruid met claim kopen”. Saskia gaat er dus niet in mee, petje af! Ze zegt zelf: “Wat een dom mens zou je kunnen denken als ik over een jaar failliet ben, maar ik heb mijn hart gevolgd en gedaan wat ik denk dat goed is. We kunnen onze tijd er niet mee verdoen”.

Biedt het juridisch soelaas om een club op te richten, waar je achter gesloten deuren kunt doen wat je wilt, inzake medische claims? 
Bert Schwitters zei dat de regelgeving de consument beschermt en als daar uitdrukkelijk om wordt verzocht om daar afstand van te doen, je wellicht een goede denkrichting te pakken hebt, maar het is zaak om het goed uit te zoeken en je werpt ook een drempel op omdat mensen eerst lid moeten worden voor ze informatie kunnen krijgen. Een andere mogelijkheid is een tweedeling aanbrengen in commercie en informatie, maar bedenk dat de overheid er dwars doorheen kijkt als dat aan de achterkant bij dezelfde bron vandaan komt.

Bert Schwitters: “De wereld van normale mensen en grootmoeders wordt al langere tijd door overwegend juristen uit elkaar geplozen, “was is nou het verschil tussen dit en dat”, het wordt steeds gedetailleerder. Normale mensen handelen in vertrouwen en in kennis van zaken. Die andere wereld is de wereld van de overheid en die maakt zich steeds meer meester van wat we wel en niet mogen doen. Het normale menselijke handelen wordt daarmee steeds riskanter. Ook is er veel ongeloof over de regelgeving, want “het is toch nooit een probleem geweest?” In het regelgevingsdenken bestaan grootmoeders en normale mensen echter niet meer.” 

Erik Welten is eigenaar van de kringapotheek in Marum van waaruit ook de Spagyrische middelen voor de Nederlandse markt worden geleverd en hij is ook thuis in de orthomoleculaire geneeskunde. De enige info die hij als apotheker kreeg over de veranderingen die op 14 december 2012 van kracht werden, was dat zijn groothandel meldde dat het een lijst betrof met 1400 producten. Toen hij vroeg of bij de leveranciers nagevraagd kon worden wat nog wel en wat niet meer vermeld kon worden, kwam daar geen antwoord op. Vervolgens heeft hij op 14 december zijn schappen met die producten leeggehaald, en na 14 december van alles 1 nieuwe verpakking gekocht en om te zien wat er wel en niet veranderd was. Om nu te zeggen dat deze ingrijpende maatregelen vanuit de overheid goed begeleid worden… Erik ziet het echter als een kans om van productgerichtheid naar klantgerichtheid te verschuiven. Een apotheker is een BIG-geregistreerde zorgverlener en een persoonlijk advies aan een klant aan de balie valt onder het beroepsgeheim.
Het geven van persoonlijke advies leidt tot klantenbinding, hoewel het ook arbeidsintensief is. Iedere apotheker moet voor zichzelf afwegen in hoeverre hij hier in wil investeren.   

Economische impact 
De EHPN heeft een risk assesment laten uitvoeren naar de economische gevolgen van deze nieuwe verordening. Dit zijn de highlights:  

Omzet in EU is 8,5 miljard euro waarvan 55% vitamines en mineralen en 45% andere subsanties: 

• 25% van de markt van andere substanties gaat verloren
• De netto winst van andere sustanties gaat met 50 tot 90% omlaag
• 13.300 fte (18% van de sector) gaat verloren (een kleine 20.000 ontslagen)  
• Het aantal producten zal omlaag gaan
• De kosten om te produceren worden hoger
• De producten worden duurder
• Er is minder onderzoek en innovatie.

Aanpalend hebben veel mensen in Nederland hun aanvullende verzekering opgezegd waardoor complementaire therapeuten minder bezocht zullen worden en bovendien moet er voor complementaire behandelingen in Nederland nu 21% BTW betaald worden. 

Besparen op gezondheidszorg?
De kosten voor de gezondheidszorg rijzen inmiddels de pan uit en in een wetenschappelijk onderzoek voor Duitsland stelt Armin Zittermann (hoofd van de studiecentrale hartchirurgie aan het hart- en diabetescentrum van Noordrijn-Westfalen), dat de kosten voor de Duitse gezondheidsbegrotingen met 37,5 miljard per jaar zouden kunnen worden verminderd bij een afdoende verzorging van de bevolking met vitamine D. Dat de zorgkosten naar beneden kunnen klinkt mooi, alleen wordt die besparing niet gewild. Besparingen betekenen voor sommige grote partijen een omzetverlies en dat zouden wel eens dezelfde bedrijven kunnen zijn die heel erg voor deze wetgeving zijn…

Gedachten over de EU
Twee lezers hebben Nigel Farage van de UK Independance Party gemaild in verband met de ontwikkelingen van Earth Matters en dit was zijn antwoord:  

Wij van de Britse Onafhankelijke Partij delen jullie gevoelens en zorgen. De reden dat zoveel slechte ideeën als EU wet worden opgesteld is, omdat ze ontstaan vanuit een systeem van wetten maken, dat speciaal is ontwikkeld om de visie van het electoraat te ontkennen. De grondleggers van de EU waren bezorgd dat hun project om een Europese superstaat te ontwikkelen niet zo populair zou zijn onder de mensen. Dus werd de structuur en de grondwet zodanig in elkaar gezet dat het elke weerstand vanuit het volk kon weerstaan.

De enigen die de EU Commissie kunnen beinvloeden zijn diegene met voldoende geld en contacten, zoals regeringen en grote corporaties zoals de farmaceutische industrie. De oplossing ligt natuurlijk bij het veranderen van het systeem. Groot Brittannie heeft dit de afgelopen 40 jaar geprobeerd. Helaas zonder succes. Willen we een wetgeving die door een democratisch proces wordt beïnvloed , dan zullen we als eerste de EU moeten verlaten. Zo simpel is het en dat is waar de Britse Onafhankelijke Partij naar toe werkt. Herhaalde studies tonen aan dat het grootste deel van Groot Brittanie uit de EU wil en dat zal ook gebeuren. Het is enkel een kwestie van tijd. 

Ter wille van de miljoenen in Groot Brittanie, die op de Britse Onafhankelijke Partij hebben gestemd, vertrouw ik erop dat we niet lang meer onder de EU-richtlijnen hoeven te lijden.

Hoogachtend,

Nigel Farage MEP, Brussels  

In de recente video die hieronder is weergegeven, geeft hij voor Russia Today commentaar op het feit dat belastinggeld nu wordt ingezet om online kritiek op de EU te beteugelen. Op de vraag van de journaliste, “Mag dit wel binnen de wet?” moet hij lachen: “De EU en de wet gaan niet goed samen. Er is geen wet. In het verdrag van Lissabon dat er noodgedwongen kwam nadat de grondwet was afgewezen staat o.a. dat EU staten geen bailout mogen krijgen. Op dit moment hebben er al 5 lidstaten een bailout gehad. Ze doen wat ze willen.”    

In dit verband is het interessant om ook onze koning Beatrix over Europa te horen in haar kerstspeech van 2012: 

“Want Europa, dat zijn wij!” Daar heeft ze natuurlijk gelijk in, wij koningin der Nederlanden, wij eigenaren van multinationals, miljardairs, Bilderbergers etc… Maar de burgers zeker niet! 

En nu? 

Wij zullen deze eerste veldverkenning in de diverse categorieën verder uitwerken en kijken waar het ons naar toe leidt. Hier komt de volledige video van de 1e Dutch Matters:  

—

Dit waren de gasten:

• Bert Schwitters | Actief in de voeding en gezondheid sinds de jaren 70 o.a. in de marketing van voedingssupplementen wereldwijd. Recent keerde hij terug naar zijn ‘eerste liefde’ de onderzoeksjournalistiek. Zijn website: healthclaimscensored.com Hij is ook bestuurslid juridische zaken bij de NPN, de branchevereniging voor gezondheidsproducten. 
• Ger Mannie | regulatory affairs consultant voor de farmaceutische en voedingsmiddelenindustrie. Hij heeft ook kennis van de Traditional Chinese Medicine en psychotherapie (voorheen eigen praktijk en nieuwetijdswinkel) en is actief voor de wij worden wakker werkgroep van Marcel Messing. 
• Saskia Nieboer | eigenaar van de Groene zon, kruidenstudiecentrum | was 14 jaar docent fytotherapie aan de Academie voor Natuurlijke geneeswijzen 
• Rob Greuter | eigenaar van heelbewust.com | actief bij partij voor Mens en Spirit 
• Erik Welten | eigenaar van de Kringapotheek in Marum  van waaruit Spagyrische middelen voor de Nederlandse markt worden geleverd. Ook orthomoleculaire geneeskunde gestudeerd. 
• Frank Jenniskens | intuïtief muzicus en praktijk voor lichaamswerk, klank en stem: www.sound-heart.nl