Kruid in het zonnetje: de roos

(Earth Matters | door Saskia Nieboer en Arjan Bos) De roos is een bloem en geen kruid zou je zeggen. Het is niet zonder reden dat het toch een prominente plek heeft gekregen in dit programma. De diverse geneeskrachtige kwaliteiten zijn verrassend en dat geldt onverminderd voor zijn toepassingen. 

Ooit van fruitleer gehoord? Of het gebruik van rozenblaadjes tegen verbranding? Een cake bakken met rozenbottelpitmeel? Dat en nog veel meer zie je in deze aflevering waarin de roos in het zonnetje staat. 

Saskia laat je zien hoe je de geneeskracht van de roos eenvoudig en met smaak voor de gezondheid van je zelf en je familie in kunt zetten. 

Op je gezondheid! 

Saskia Nieboer en Arjan Bos

WILDE ROOS / BOTTELROOS

ROSA RUGOSA

• Familie: rozenfamilie 
• Planeet: Mars en Jupiter; de echte roos (centifolia) ook Venus
• Energetische kwaliteit: de roos is koud en droog, de zaadjes hebben verwarmende energie

Groeiwijze en vindplaats:

Karakteristiek voor de wilde roos is de enorme groeikracht. De struik bloeit van het vroege voorjaar tot de late herfst met prachtig roze-paarse, vrij grote maar eenvoudige bloemen, die een heerlijke geur verspreiden. Dankzij de smakelijke rozenbottels worden de zaadjes door vogels goed verspreid. Ook wordt de wilde roos vaak aangeplant in heggen, vanwege de mooie bloei en de stekelige en daardoor ondoordringbare takken.

In het wild is de hondsroos te vinden in heggen en kreupelhout langs wegen en bosranden.

Geschiedenis:

De oudste afbeelding van een roos werd op een 4000 jaar oude tempelmuur op Kreta gevonden en ook in de graven van de Farao’s zijn delen van de wilde roos ontdekt.

De geur en de mooie bloemen moeten onze voorouders al vroeg zijn opgevallen.

Bij de Grieken en Romeinen gold de roos als symbool van de liefde en bloem van de vrouwen. Het was gebruikelijk dat er bij feesten met bloemblaadjes werd gestrooid om de god van de liefde gunstig te stemmen.

Rozenwater en rozenolie werden eveneens vaak gebruikt, wat bijzonder is, want vooral de olie is zeer kostbaar. Voor 1 liter etherische rozenolie heb je 3000 tot 5000 kilo rozenblaadjes nodig. Geen wonder dat rozenolie zo duur is! Bekende productielanden waren en zijn Bulgarije, Turkije en Egypte. Daar worden rozen op grote schaal gekweekt.

De roos werd verder gezien als symbool voor de opstanding uit de dood en om die reden vaak op graven geplant.

Ook werden van meel met rozenblaadjes kralen gemaakt, 5 grote en 50 kleine kralen, die geregen de rozenkrans vormden. Met behulp van de rozenkrans werd het bidden van de voorgeschreven gebeden gemakkelijk te volgen.

Eenvoudige rozen hebben 5 bloemblaadjes en aan die 5 blaadjes kun je ook andere leden van de rozenfamilie herkennen zoals bramen, frambozen, mispels, appels en aarbeien.

Gebruikte delen:

• de rozenblaadjes en bloemknopjes voor thee
• de etherische olie uit de bloemblaadjes plus het hydrolaat (rozenwater) dat ontstaat bij de productie van de rozenolie
• de rozenbottels en het zaad zonder de irriterende haartjes
• de olie uit het rozenbottelzaad

Oogsttijd: knopjes en bloemen vanaf mei; rozenbottels en zaadjes vanaf augustus

Werkzame bestanddelen:

• rozenblaadjes: etherische olie, verschillende zuren, looizuur, vet
• rozenbottels: vruchtzuren, suikers, flavonglycosiden en veel vitamine C
• rozenbottelpitjes: sommige soorten bevatten veel hoogwaardige olie

 Toepassing:

Inwendig:

• Algemeen welbevinden Roos kan in thee ter ondersteuning van het algeheel welbevinden. De blaadjes zijn mild en prikkelen het lichaam niet, waardoor ze ook geschikt zijn voor ernstig zieken die maar weinig prikkels kunnen verdragen. Ze geven bovendien kleur en smaak aan kruidenthee en bevorderen op die manier een goed humeur.
• Maag/darmkanaal Rozenblaadjes of –knopjes: bij diarree en maagkrampen. Rozenblaadjes bevatten veel looizuur, wat stoppend werkt.  Afgekoelde thee werkt verkoelend bij koorts
• Urinewegen Rozenthee of thee of jam van den rozenbottels is heel geschikt voor mensen met urinewegontstekingen. Roos versterkt de liefde voor jezelf en vaak ontstaat een urinewegontsteking door een ‘geknakt ik’ of beschadigd zelfvertrouwen. Daarnaast geeft de vitamine C uit de bottels een basische reactie in de blaas en in een basisch milieu kunnen bacteriën niet goed groeien. Rozenbottels als thee stimuleren blaas en nieren en helpen om kleine blaassteentjes of gruis af te voeren
• Hartklachten Rozenblad is een fijne toevoeging voor thee tegen allerlei hartklachten; roos versterkt de hartskracht en met name de liefde voor jezelf.
• Immuunsysteem Rozenbottels vers of als jam: voorkomen van griep en blaasontsteking; extra vitamine C en antioxidanten (dat zijn de flavonglycosiden)  in tijden van verminderde weerstand of ziekte.
• Rozenbottelpitjes: een aftreksel is gunstig voor de urinewegen en de lever en helpt bij reuma en jicht om zuren uit te scheiden. Was en rooster de pitjes eerst.

Uitwendig:

• Rozenblaadjes in een laagje op vermoeide ogen of brandwonden; even kneuzen met de deegrollen en vervolgens een laagje aanbrengen op de aangedane plekken.
• Rozenwater: als tonicum voor de huid: werkt verkoelend en verzachtend, tegen rimpels
• ook op voorhoofd en slapen bij hoofdpijn. Zorg dat je het echte rozenhydrolaat hebt en niet synthetisch rozenwater. Dat ruikt misschien best lekker maar heeft niet dezelfde werking.
• Rozenbottelpitolie: zeer verzorgende huidolie, komt van rozen uit Zuid Amerika.
• Etherische rozenolie: ga hier zeer spaarzaam mee om! Twee druppels in een geurlampje of op een zakdoek bij ruzie of spanningen; enkele druppels toevoegen voor een extra luxe massage, bij onrust en stress een druppeltje achter de oren. 3-5 druppels opgelost in zout, neutraal badschuim of slagroom voor een ontspannend bad.
• Rozengeur kan helpen om het hartchakra te openen: je kunt gewoon aan een roos ruiken…

Volksgeneeskunst:

Rozensiroop: In de oude boeken veelvuldig geroemd wordt de rozensiroop: rozenblaadjes plukken als de dauw is opgedroogd, twee dagen in een doek laten welken en dan fijnstampen in een vijzel. 1 Deel rozenblad mengen met 2 delen suiker en twee maanden in de zon laten staan in een gesloten glazen pot. Iedere dag even omroeren. Als de verhoudingen kloppen ontstaat een siroop. Zeef de rozenblaadjes eruit en klaar is de siroop. Goed voor hart, maag en zenuwen.

Rozenwater:

Mogelijk heb je als kind geprobeerd om de rozengeur te vangen. Gewoon heel veel blaadjes in water doen en flink schudden. Helaas is dit water niet houdbaar en verdwijnt de lekkere geur na enkele dagen. Maar voor direct gebruik is het wel geschikt en je kunt het eventueel invriezen.

Keuken:

Rozenwater wordt gebruikt om een bijzonder aroma te geven aan vla, koekjes of marsepein. Let er wel op dat u echt rozenwater koopt, beter bekend als rozenhydrolaat en dat het geschikt is om in te nemen.

Gesuikerde rozenblaadjes worden soms als garnering verkocht.

Zout met rozenblaadjes:

Pluk verse rozenblaadjes als de dauw is gedroogd en knip of scheur ze in kleine stukjes. Doe zeezout in een glazen potje met deksel en meng de rozenblaadjes er doorheen. Eventueel kun je ook wat bloempjes van kaasjeskruid toevoegen.

Regelmatig doorroeren. Na enkele weken krijg je een heerlijk geurend zout dat kan dienen als luchtverfrisser of als toevoeging aan een ligbad, voetenbad of stoombad.

Rozenbottelpuree:

Verzamel de vlezige bottels van de bottelroos. De bottels zijn rijp als ze iets zacht aanvoelen.

Snijd de bottels doormidden, verwijder met een puntig theelepeltje de pitjes (niet weggooien, die pitjes kun je ook weer gebruiken!) en controleer het vruchtvlees goed op wormpjes en rotte plekken.

Doe de rozenbottels in een pannetje met een laagje water en kook gaar in 20 minuten. Even prakken en naar smaak wat honing of diksap toevoegen. Lekker op een crackertje of bij een dessert. Je kunt de puree ook invriezen.

Ook rauw smaken de bottels heerlijk: gewoon even malen en direct opeten.

Fruitleer: meng rauwe rozenbottelpuree met ander fruit zoals peren, appels, pruimen, meidoornbessen of weinig lijsterbessen en maal het geheel fijn. Verdeel in een gelijkmatige laag over een stuk bakpapier en droog in de (droog)oven bij een lage temperatuur tot het geheel stevig is en de textuur van soepel leer heeft. Droog bewaard blijft fruitleer jaren goed. Lekker als krachtvoer voor onderweg.

Bron: Earth Matters | De Groene Zon