Kruid in het zonnetje: Sint-janskruid
(Earth Matters | door Saskia Nieboer en Arjan Bos) In dit nieuwe programma staat er bij elke aflevering een ander kruid in het zonnetje. Saskia Nieboer doceert al 33 jaar over de belangrijkste westerse kruiden en hun toepassing. Het doel van ‘Kruid in het zonnetje’ is om eeuwenoude kennis over geneeskruiden levend te houden en door te geven.
Veel kruiden groeien om ons heen. In de loop van de jaren is Saskia gaan ervaren dat de remedie tegen veel kwalen vaak in de omgeving groeit. Het is niet moeilijk om hier zelf thee van te bereiden of er een geneesmiddel van te maken.
Huidverzorgings- en gezondheidsproducten bevatten vaak allerlei schadelijke stoffen. In het programma dat ze samen met Arjan Bos presenteert, laat ze zien hoe er met eenvoudige en natuurlijke middelen, liefst van biologische teelt, kruidenproducten gemaakt kunnen worden. Een lippenbalsem met cacaoboter is bijvoorbeeld een eenvoudig en zeer verzorgend product dat mensen kan helpen om af te kicken van reguliere lippenbalsems.
In de eerste aflevering staat Sint-janskruid letterlijk in het zonnetje. Het kruid dankt zijn huidige naam aan Sint Johannes de Doper die zijn feestdag op 24 juni vierde, de tijd dat de zon op zijn hoogst staat en waarop dit kruid vroeger veel geplukt werd. Het is al lang in gebruik als geneeskrachtig kruid en is het bekendst als plantaardig antidepressivum. Het kent ook andere toepassingen en Saskia laat o.a. zien waar je om moet denken bij het plukken, hoe je er olie van kunt maken en waar je dat voor kunt gebruiken, hoe je er thee van kunt zetten, welke contra-indicaties er zijn en dat het bijvoorbeeld ook als pijnstilling gebruikt kan worden.
We doen ons best om de afleveringen zo kort mogelijk te maken met een hoog informatief gehalte. De eerste aflevering is 11 minuten. Na de zomer zijn de volgende afleveringen gepland en komt er van deze aflevering ook nog een tekstuele, uitgebreide beschrijving van de plant met alle werkingen en toepassingsmogelijkheden.
We wensen je een heerlijke zomer en voor nu veel plezier en inspiratie met de eerste aflevering: op je gezondheid!
Saskia Nieboer en Arjan Bos
Bron: Earth Matters
Engels: St John’s wort
Frans: millepertuis
Duits Johanniskraut
Plantenfamilie: Clusiaceae (hyperaceae), hertshooifamilie: over herten wordt verteld dat zij zich in dit kruid wentelen als zij in een bosbrand wonden op hebben gelopen…
Planeet: Zon: de hele plant straalt zonnige energie uit en de bloemen lijken op zonnetjes en zijn naar de zon gericht
Energetische kwaliteit: warm en droog, dat betekent dat je de plant in kunt letten bij klachten die te maken hebben met kou en te veel vocht in het lichaam
Signatuur:
Hypericum is een sterke plant met een vriendelijk uiterlijk, maar met een harde, houtige stengel. De blaadjes lijken geperforeerd, alsof iemand er met een speld in heeft geprikt. De stengel is roodachtig en rond met twee ribbels en de fijne bloemblaadjes zijn geel met kleine zwarte vlekjes. In die vlekjes zit donkerrood sap. Rood staat voor bloed, warmte en energie. Geel wordt meestal geassocieerd met urinewegen en lever en ook wel met vitaliteit en hartskracht. De kaarsrechte stengel lijkt moed te geven en kracht.
Moerassintjanskruid is iets grover en heeft een vierkante stengel.
Groeiwijze en vindplaats (land / gebied en soort omgeving)
Sint-janskruid komt veelvuldig voor in Europa en West-Azië in weilanden, hagen en bossen, met name op kalkrijke grond en langs de spoorbaan.
Smaak en geur:
Licht bitter en samentrekkend, de geur heeft na het drogen iets van wierook
Geschiedenis, evt. mythologie
De bijnaam van Sint-Janskruid is ‘jaag den duvel’, want vroeger hing men het kruid boven de deur om kwade geesten buiten te houden. Ook zou deze plant negatieve gedachten verdrijven en optimisme geven, en daar wordt het nog steeds voor gebruikt.
De klieren in de bladeren vormen in het tegenlicht kleine gaatjes; hieraan dankt de plant haar soortnaam perforatum. Men vond vroeger, dat deze vlekjes op wonden leken en het kruid werd door de ridders van St. Jan van Jeruzalem dan ook gebruikt om de wonden van de kruisvaarders te behandelen. Ook Paracelsus gebruikte het kruid hiervoor.
Het Griekse woord hypericon of hyper eikon betekent boven; machtiger dan een geestverschijning, en doelt op de werking op de psyché.
Het kruid was een van de zonnebruiden, kruiden gewijd aan de zon, en heette oorspronkelijk zonnestaf. Op de dag dat de zon het hoogst aan de hemel stond (rond 24 juni) werd van oudsher zomerzonnewende gevierd en bloeide meestal ook het Sint-Janskruid.
De rode olie die de plant bevat, symboliseerde bij de Germanen het bloed van Baldur, de God van natuur, zomer en licht, maar ook het bloed van Wodan die door een everzwijn was verwond. Later, toen onze streken gekerstend werden, kreeg de zonnestaf een christelijke naam en betekenis; het kruid werd gelinkt aan Sint Jan, geboren op 24 juni en als martelaar onthoofd. Zijn bloed is terug te zien in het rode sap.
Op 24 juli werden grote vuren aangestoken om het kwaad te verdrijven. Men gooide Sint-Janskruid in het vuur om een goede oogst af te dwingen. En degene met wie je hand in hand over het vuur sprong was voor het komende jaar je partner.
Ook werden er slingers van het kruid opgehangen om mensen en vee te beschermen tegen ziekte en ongeluk.
Gebruikte delen: bloemen voor olie, de hele plant voor thee, tinctuur, capsules en tabletten.
Inhoudsstoffen
– etherische olie: bepaalt meestal de geur van een plant en werkt desinfecterend
– flavonglycosiden. in de bloemen 11.7% flavonoïden. In de bladeren slechts 7.4%
deze stoffen kunnen in het lichaam van alles in werking zetten: ze hebben vaak invloed op de hartslag, bloeddruk en vochthuishouding. Bovendien weren zij vrije radicalen, die bekend staan als mogelijke veroorzakers van kanker.
– furanocumarines die onder invloed van zonlicht een allergische reactie van de huid kunnen veroorzaken, dit zijn tevens bloedverdunners
– looistoffen: bloedstelpend en samentrekkend
– bitterstoffen: stimuleren de lever en de spijsvertering
– pectine en choline pectine verzacht en choline ondersteunt de spijsvertering
– inuline (een soort vezel die tevens een zoete smaak heeft en de functie van insuline gedeeltelijk kan vervangen)
– mannitol (een suikerachtige stof), zeepstoffen (maken het lichaam schoon, bij voorbeeld de bloedvatwanden en de longen als er taai slijm zit) en antibacteriële verbindingen
Geneeskrachtige werking, ingedeeld naar orgaanstelsels:
– Circulatie: debloedsomloopwordt bevorderd en ook de doorstroming in de lymfe
– klieren. Energieblokkades worden opgeheven en de menstruatie gereguleerd doordat de doorbloeding in de onderbuik verbetert.
– zenuwstelsel: hypericum kalmeert en versterkt het zenuwstelsel. Bij depressie en nerveuze klachten: stress, slapeloosheid, hoofdpijn, nerveus hart (hartkloppingen en pijn), hoge bloeddruk, hyperventilatie, lichte epilepsie, flauwtes. Bij nerveuze kinderen: bedplassen, stotteren en overactiviteit.
Voor alle soorten zenuwpijnen: uitwendig Sint-Jansolie deppen op de aangedane plekken.
– spijsvertering: de lever en gal worden gestimuleerd. Bij gezwollen lever, geelzucht en slechte spijsvertering. Doordat de lever beter gaat werken worden allerlei medicijnen sneller afgebroken! De pancreas wordt gekalmeerd bij hypoglcaemie
– Huid en zintuigen: hypericum is desinfecterend en wondgenezend, na operaties en verwondingen, die diep zijn. Ook helpt het kruid om splinters uit te drijven. De olie is zeer geschikt bij brandwonden en na zonnebrand. Daarnaast ondersteunt de olie de huid bij winterhanden en ais verdund ook geschikt als massageolie. De olie verbetert de doorbloeding en brengt zonnewarmte in het lichaam.
– Bij zenuwpijn is sintsjansolie een uitstekende pijnstiller: maak een prop watten nat met heet water, knijp de watten goed uit en druppel er een beetje johannisolie op. Zo heb je maar weinig olie nodig en is de olie lekker warm. Voorzichtig de aangedane plekken mee deppen. Bij ischias en aangezichtsneuralgie maar ook bij pijn door herpes, bij voorbeeld gordelroos.
– Bij oorpijn warme olie in het oor druppelen.
– Bewegingsapparaat: diep verwarmend bij spierpijn, gewrichtspijn, reuma en zenuwpijn.
– Urinewegen:s peciaal voor dromerige, afwezige kinderen die in bed plassen: masseer de onderbuik en de voeten elke avond voor het slapengaan zachtjes met de olie om het kind bewuster te maken van zijn / haar lichaam.
– Bij urineweginfecties kan thee of tinctuur helpen om de ik’kracht te ondersteunen en meer basis te voelen.
Informatie over gebruik en toediening:
Inwendig: De tinctuur wordt gemaakt van de bloeiende toppen, voor de thee wordt de hele bloeiende plant gebruikt. Zowel de thee als de tinctuur moeten langdurig gebruikt worden. De olie kan ook inwendig gebruikt worden. 1 theelepel op de nuchtere maag bij nerveuze spanningen en krampen in maag en zonnevlecht.
Of doe een kuur met de olie (bi nervositeit en stress): begin met 1 theelepel per dag en voer de hoeveelheid per dag op met een theelepel tot 7 per dag. Dan weer afbouwen tot 0. Zo ben je 14 dagen intensief bezig met sint-janskruid.
Uitwendig: De olie wordt gemaakt van de verse bloempjes. Pluk ze op een droge dag en leg ze meteen in een doorzichtig glazen potje met olijfolie tot de olie vol zit met bloempjes. Zet het potje op een zonnige plek en laat 6 weken trekken. Dan zeven als de olie mooi rood is en overdoen in een flesje. Koel en donker bewaren.
Toxiciteit; contra-indicaties, interacties met andere kruiden of geneesmiddelen:
Interacties met geneesmiddelen zoals: amitryptiline, theofylline, digoxine, marcoumar en ciclospirine zijn beschreven. Ook de pil kan onwerkzaam worden bij gebruik van sint-janskruid.
Let op: als je de olie op je huid hebt of een kuur doet met het kruid in de vorm van thee of tinctuur: niet in de palle zon gaan. Er kunnen allergische reacties optreden.
Overige toepassingen: Bachbloesems, homeopathie
– Sintjanskruid wordt genoemd als alternatief voor tetanusinjecties, met name in homeopathische verdunningen (vanaf D6) en voor neurale en cerebrale verwondingen (vanaf D3)
– Essences van Sint-janskruid worden gebruikt tegen depressiviteit, angsten en nachtmerries.
Responses